Author Topic: Exclusive Garhwali Language Stories -विशिष्ठ गढ़वाली कथाये!  (Read 48869 times)

Bhishma Kukreti

  • Hero Member
  • *****
  • Posts: 18,808
  • Karma: +22/-1
Gaun ki ek Suber: A Garhwali Story about Changing Social Norms


                      Bhishma Kukreti

   ‘Gaun ki ek Suber’ is one of the stories of Garhwali story collection ‘Banj Ki Peed’ (1987) by famous fiction writer Mohan Lal Negi.
         The story deals with the reasons for disputes. Farms, animals, land-border sign, children are the reasons for disputes among the villagers. However, at the time of happiness, sadness, birth-death, marriages and for other occasions all come together. The villagers help each other when there is natural calamity or other outside problems.
  The story also deals that the cooperative nature in the village has been diminishing with the time.
 The story writer is successful in depicting various day to day works in villages and small types of disputes among villagers. The writer creates images of life in village by using Garhwali phrases effectively. The story is simple but certainly is interesting.
Reference- Dr Anil Dabral, 2007, Garhwal ki Gady Parampara

Copyright@ Bhishma Kukreti, 17/6/2012 

Bhishma Kukreti

  • Hero Member
  • *****
  • Posts: 18,808
  • Karma: +22/-1
Sanjog: A Garhwali Story about Marriage are Made in heaven

(Review of Garhwali story collection ‘Banj ki Peed’ (1987) by Mohan Lal Negi)

                                     Bhishma Kukreti

                 ‘Sanjog’ story of story collection ‘Banj ki Peed’ by Negi is written on the style of folk style where myth is part and partial of the story.
             Chand and Tara love each other. They are getting married but an devilish person of village does not like the idea and makes hurdle for the marriage. Now the conflict starts for the readers whether Chand and Tara would get married or not or devil would win over.
   The story is in narration style and the writer effectively plays with words.

Copyright@ Bhishma Kukreti, 18/6/2012 

Bhishma Kukreti

  • Hero Member
  • *****
  • Posts: 18,808
  • Karma: +22/-1
गढ़वळी कहानी                                         

 

                                                        समोदरौ   छाल
 

                                                      कथा-   भीष्म कुकरेती
 

 

                    आज  इ तिन्नी बिसरि गेन बल यि क्यांकुण समोदरौ छाल पर अयाँ छन अर भूलि गेन कि  जु यि आज अण्डा खुजेक दुफरा तलक ड़्यार नि जाला त तीन परिवार आज अद -भुकि या पोरा इ भुकी राला . फिर यूँ तिन्युं क पूठों मा चटका पोडल अर भट्युड़ बि तोड़े जाल. हालांकि यि तिन्नी बच्चा अपण जुमेवारी सात आठ सालों से ही  बिंगण मिसे ग्याई छया. पर आज बिसरि गेन बल यि परिवार की भूक मिटाणो वास्ता प्रमुख जुमेवार सदस्य छन अर काम पूरो नि  हवालो त?

   घाम आणों  द्वी या तीन घड़ी उपरान्त अपुण ड़्यारन  यि तीन बच्चा अण्डा कट्ठा करणो  बान समोदरो छाल ज़िना चौल त छ्या .

अर यि तिनी  बच्चा एक हैंकाक  हथ पकडिक बळु मा चलणा छया. तिन्यू एकी उमर  बारा बर्ष का  होला सैत .गात की ऊंचै  तकरीबन इकजसी इ होली धौं !

      यूँ तीन बच्चों तै छोड़िक सरा  समोदरो छाल खाली इ छौ. धरती मा बळु छौ साफ़ पीलो. ढीस्वाळि कखी- कखिम कांडो बुट्या बि छ्या त कखिम पाखों से पाणि धार बि बौगिक समोदर मा आणि छे. कखी पाख - पख्यड़ त कखि कखी समोदरो छाल जंगळो रस्ता से मिलणु छौ. समोदर अंतहीन ! 

     ठीक दुफरौ सूरज अग्यौ बरखाणु छौ.पिलंग पिलंग अर सुफेद सुफेद बळु तै सूरज इनी तचाणु छौ जन  आग हिसरउन्दों बळु तै तचांदी.  अगास बि नीलो छौ अर कखी बि बादळु नाम निसाण नि छौ. बथौं  नाम नि छौ हवा  शांत छे. समोदरो पाणी नीलो निलंग छौ. उस्यइं (सूजन जन) ग्वाळ  ग्वाळ बड़ो गिंडा  जन  छ्लार दूर दूर बि  नि दिखेणि छे . समोदरो छाल अ  समणि लम्बो  समोदर छौ अर मथिन बड़ो अगास !

   पण एक अंतराल पर छ्वटि छ्वटि छ्लार /लहर स्मोदारो छाल से जरा दूर बणदि छे , फिर अळग अगास जिना हूँदि छे अर फिर झट झटाक खतम ह्व़े जांदि  छे. जन बुल्यां इ छ्लार अगास से मिलण चाणा छन  पण अगास यूँ तै सट सटाक फटाक से भ्युं चुलै दीन्दो. छालारो पाणी धरती जिना नि आणो छौ बस अळग उठदो छौ अर उखमि स्थिर ह्वेक भ्युं पोड़ी जांद छौ. एक छ्लार हैंक छलारो पुट  पैथर  इ  पाणी गिंडा जन ग्व़ाळ बणद अर फिर जरा सि पैथर आणि छे अर याँ से समोदरो अवाज बढ़ी जांदी छे य ए तै स्वींसाट त नि बोली सकदवां ये तै त समोदराट /समोदड़ाट (समोदरो ऐड़ाट ) इ बुले  सक्यांद भै.  फिर यूँ छलारूं उब उठण अर उन्द भ्युं पोड़ण से सुफेद फ्यूण धरती जिना उथगा इ दूरी तक फैळणु छौ जथगा धरती पैलि बिटेन धरती तींदि  च. आज क्वी बि छ्लार अग्वाड़ी नि जाणि छे. औंसी अर पूरणमसी क बीच का दिन छन त समोदर मा बि स्थाइत्व होंद फिर सुबेर या स्याम को बगत बि नी च कि हरेक छलार धरती जिना दूर जाणो  बान एक हैंका दगड छौम्पा  दौड़ कारन. हाँ कबि कबि क्वी कै छलार बडी ऊँची छलांद लगै बि दीन्दी छे अर छालो धरती एकाद बेथ जादा भीजि जांदी छे बस.

    फिर समोदर शांत, थिर ह्व़े जांद .वी नीलो  अगास अर निलंग निलंग अगास . समोदारो  लेवल अर धरती मा बळु लेवल इकजसी इ छौ एकी समान. अर ये बळु मा तिनि बच्चा एक हैंकाक अगल बगल मा  हिटणा छया. 

               उ तिनि एकी रंगा का छन, तिन्यूँ बाळ काळा छा, बाळ अर चखुलुं घोलो बुज्यड़ मा क्वी भेद फरक नि छौ, तिन्युं गात मा बुलणो एकी जन एकी रंगौ झुल्ला छौ . सब्यूँ क गात पर बस चिरिं- चुरीं ,  फटीं फुटीं कळसणि ब्वालो या कनफणि सि माटो रंग की   लंगोट छे  बस. तिन्युन लंगोट कै अंग  तै ढकणो   बान नि छे पैरीं बल्कण मा सैत च  रिवाज पूरो करणो बान इ पैरीं छे.  यि तिनि समोदरो पाणी अर धरती मा जख बिटेन घास, झाडी उगदन का पुट बीच मा बळु मा हिटणा छ्या. यि एक हैंकाक हथ पकडिक अगल बगल मा सीदा हिटणा छ्या.  दुफरौ सूरज यूंक ठीक मथिन छौ अर कखि  बि यूँ तिन्युं क छैलो  क नाम निसाण नि छौ. 

               यूँ तिन्यु समण्याक  बळु साफ़ छौ अर कैक हिटणो  कवी बि निसाण नि छौ. यि तिनि   एकी गति मा ना भौत तेज ना भौत धीरे  चलणा  छ्या अर सीद इ हिटणा छया ना एक सूत इना ना एक सूत उना.   यि एक हैंकाक हथ कखिम बि नि छुडणा छ्या.  जब यि घौणो डाळ तौळ  व्यस्त छ्या त यूं मथि बिटेन वैकी अवाज सूणि छे बल "  मीन तुम तिनि डाळ तौळ क्या करणा छ्या स्यू सौब कुछ देखी आल ......"     उख बिटेन समोदरो छाल समणि छौ , गाँ से बिल्कुल उल्टी दिसा मा छौ, डाळ झक घौण छौ,  पण वैन फिर बि यूँ तिन्युं तै  देखि द्याई.  अर तैबारी बिटेन यि इनी समोदारो छाल क बीच मा एक हैंकाक हथु पर हथ डाळिक बळु मा हिटणा छ्या। यूं से पैथर साफ बळु मा यूंक छै  खुटों निसाण साफ दिखेणा छ्या.

              यि तिनी सीदो  इ दिखणा छ्या. यि आज इन बि नि दिखणा छ्या कि छलार कनि आणि छन अर कनि जाणि छन. अर आज यूंकि नजर  समोदारो छाल क असली किनारा जखम बळु क राज खतम हूंद  का डाळ बुट्या ज़िना बि नि गे. इख तलक कि यि पैथर बि नि हिरणा छ्या कि  जैन यूं तै डाळ तौळ द्याख कि वू पैथर त नि आणों ! 

    यूंक समणि छाल पर इ उन्नादेसी (परदेसी ) समोदारी  पंछ्युं लंगत्यार लगीं छे. यि प्रवासी पंछी आज या ब्याळी इख ऐ होला. पैथरा सालुं तरां यि तिनि  यूं पंछ्यु  बारा म कुछ नि बुलणा छन. यि पंछी छ्लारु  समणि  अर बच्चो समांतर इ उड़ना छया. पंछि  बि वीं इ दिसा मा उड़णा छया  जै  दिसा मा बच्चा जाणा छ्या.   पंछ्यु गति बच्चो से कम छे. बच्चा पंछ्युं  से अग्वाड़ी इ बढ़णा छ्या. पंछ्यु क  खुटो निसाण तै समोदरो फ्यूण फटाक से ध्वे द्यूणु छौ जब कि बच्चो खुटो निसाण उनि छ्या. उ निसाण छै पंगत मा छ्या. बच्चो खुटो निसाण क लाइन लम्बी हूणि छे .

           यूँ बच्चो खुटो निसाण  सब जगा एकी गहराई  क छ्या.  अर कखिम बि मिट्या नि छया. इ निसाण इन लगणा छया जन बुल्यां मशीन न निसाण बणे होला. निसाणु छाप से स्मोदारो सरा छाल द्वी भागु म बंट्याणु छौ. 

           इना पंछ्यु अर बच्चो मा क दुरी मा  समानुपातिक अंतर कम हुणु छौ . बच्चा जनि पंछ्यु डार क समणि जावन तनि एक पंछी डैणो  तै फड़ फडैक उड़ो,  फिर द्वी, फिर तीन  अर फिर दस .. उड़ण बिसे जांद छौ.  तौळ बिटेन द्याखो त पंछ्यु डैणो तौळ लाल खाल छे, अर अळग गात, फंकर  सुफेद अर सिलेटी रंग का छ्या. फिर उ सबि एक ख़ास कोण मा /घ्यारा मा , लाइन मा उड़ण अर फिर अग्वाड़ी जैक बिलकुल छलारु किनारों तींदो बळु मा नियम से बैठी जावन. हौर सालू तरां बच्चो तै आज यूँ मा क्वी दिलचस्पी नि छे. 

  समोदरो फ्यूणो रंग मा बदलाव ऐ जान्दो छौ जु बथान्दो छौ कि समोदारो तौळ कै रंग की धरती च .

  अब नजारों हौरी छौ पंछी अपण डारो निय्मु हिसाब से उड़न , रींगन फिर भ्युं आवन अर फिर भ्युं पुण हिटण मिसे जावन. दगड मा जै तै समोदारी कीड़ो मक्वड़ मिलन वु पंछी चूंच से घळ घुळी जावू. अर इना जरा सि दूर सामानांतर बच्चा एक हैंकाक हथु मा हथ डाळिक़ हिटणा छ्या.

          यून तिन्यु मुख इकजनि मतबल काळो । उन तिन्यु मुख त्ब बितेन गम्भीर छयो जब बिटेन ऊन  वैकी आवाज सूणि छौ, "मीन तुम तिन्यु तै डाळ तौळ....द्याख ...कि तुम .....' जब बिटेन वो डाळ तौळ न उठिन  तब बिटेन स्ब्यु क मुख मा  चिंता का भी भाव छ्या.  यूंक सूरत से बि लगद कि ई एकी समाज का होला. इ द्वी नौन अर एक नौनी छ्या. नौनी क बाळ जरा घुंघरळया छया पण वींक बाळ बि दुई नौनु तरां  बुज्या जन बट्या  छया. वा नौनी समोदरो ज़िना छे फिर बीच मा लम्बो  ऊंचाई को  नौनु छौ, अर फिर आखिरै  कम  उंचाई नौनु छौ . नौनी अर छ्वाड़  वळो नौने  ऊंचाई एकी जन छे. उ वैबरी बिटेन एक हैकन्काक हथ पकडिक इ हिटणा छ्या. अब ऊंक बै तर्फां समोदर मा बदलाव आणु छौ. छालार बडी अर अवाज मा कुछ जोर छौ पन यू तिन्यु तै यांकी चिंता नि छे.

   अब फ्यूण जरा धरती ज़िना जादा इ फैलणु छौ. छालारु अवाज जरा जादा जोर हूण से अग्वाड़ी यून अपण  गौ बिटेन आण वळि अवाज सैत च नि सुणि फिर जब छालार सळेन  अर फ्यूण जमीन मा पूरो पसर त यू तै अग्वाड़ी बिटेन एक अवाज सुणै दे.

" हे मंथ्या ! आज अदा इ चौंळ मिलेन ज़रा अंडा जादा ल्हैक आओ "

लम्बो नौनु न ब्वाल," या अवाज मेरी ब्वेक च. समोदड़ाट क घ्याळ मा इथगा इ सुण्याणु च "

यि उनि एक हैंकाक हथु मा हथ लेकी हिटणा छया.

इना फिर छ्लार उठण मिसेन, फिर छालार सळाण बिस्यै आर फ्यूण जब पसरण बिस्याई । त फिर से एक हैन्की आवाज सुणै  दे।

" हे ! सुंथाली  ! जथगा बि अंडा जमा हुयाँ छन लेक आओ त्यार बुबा तै भौत भूक लगीँ च .  ए सुंथाली "

नौनी न ब्वाल, ' या अवाज मेरी ब्वेकी च "

अर यूंक हिटण मा क्वी बदलाव नि आई.

पंछी उड़णा छ्या , भ्युं बैठणा छया अर कीड़ मक्वड़, गंडेळ  टिपणा छया.

फिर गाँ छ्वाड़ न एक हैंकि अवाज आई  पण तैबरी समोदर मा छ्लार आण बिसेन. छालार उब ग्याई फिर समा ह्वेक  तौळ आई अर फ्यूण धरती मा पसर. धरती जरा हौरी तींदी ह्व़े.

जब सब कुछ सळाइ शांत ह्व़े त एक तिसरी अवाज सुणै द्याई 

" ये भल्या !  अरे आज जरा बि चौंळ नि मिलेन ज़रा हौर अंडा कट्ठा कौरिक ल्हैक चौड़ आ.... ए भल्या .."

अर छ्वटु  लम्बे क नौन  न ब्वाल,' या मेरी ब्व़े कि अवाज च .."

अर अब तिनी हैकि ज्योणि ऐन. हालांकि कैन बि धाई   ठीक से नि सूण पण अंदाज लगै याल छौ कि ड़्यारम  दुफरा क खाणो बान या त चौंळ कतै  नि मीलि होला या अदा सुदा इ मीलि होला. मतबल आज परिवारन भूखि बि रौण अर यूँन मार बि खाण.

अर  तिनी असंमजस मा छ्या कि कखि   जु वू गाँ मा ऐक बथै   द्यालों कि यि तिनी डाळ तौळ  क्या करणा छया !  त क्या होलू ...? 

उना समोदर की छ्लारो क  उछाळ मा तेजी ऐ गे छे अर फ्यूण न पैथर जख जख यूंक खुटो छाप छौ सब मिटै द्याई.
 
 

Copyright@ Bhishma Kukreti , 18/6/2012

Bhishma Kukreti

  • Hero Member
  • *****
  • Posts: 18,808
  • Karma: +22/-1
Dhaula-Bulla: A Garhwali Experimental Story about Humanization of bulls

(Review of Garhwali story Collection ‘Banj ki Peed’ (1987) written by Mohan Lal Negi)


                               Bhishma Kukreti


                Mohan Lal Negi initiated experimental fiction in Garhwali too. ‘Dhaula-Bull’ is an example of such experiments.
             Negi humanizes the bulls for showing the aspects of domestic animals. Dhaula and Bulla are two young calves. They are very strong. When the master takes them for pulling the plough for the first time they were very enthusiastic. However, when they come to realization for heavy work they revolt and did not obey the human master. Master and his fellows started cruel acts upon the bulls that they do agriculture activity –pulling plough. Both the calves retaliate against cruel methods on animals.  The son of master of bulls understands the nature of animals that they also require affection and motivation. The son of master becomes friendly with calves and calves obey him.
   Story writer Mohan Lal Negi uses dialogues frequently or he uses maximum dialogues in this story as compared to his twenty or more stories published so far. The dialogues from bulls are satirical against human cruelty and selfishness.  Negi used imagination at its peak in the story specially when describing beauty of ‘Dhaula’ calf.

Reference-
Dr Anil Dabral, 2007, Garhwali Gady Parampara.

Copyright@ Bhishma Kukreti, 19/6/2012

Bhishma Kukreti

  • Hero Member
  • *****
  • Posts: 18,808
  • Karma: +22/-1
Khabesh: A Garhwali Story Portraying Bus Travel in Garhwal

(Review of Garhwali Story Collection ‘Banj Ka Peed ‘(1987) by Mohan Lal Negi)

                                          Bhishma Kukreti

                  Mohan Lal Negi claims in his introductory note about his story collection“Banj ka Peed’ that he is using newer technique in Garhwali story world through these stories. Dr Anil Dabral endorses that the story is having new story writing technique in Garhwali.  The story is about bus travel and there is suffocation due to crowd of labor workers enter into bus. Many people feel irritation due to bad smell of perspiring workers. There is a person travelling in very bad condition and need immediate hospitalization. 
   The story is in narrative form (Vyas Shaili), opens many areas of psychology and portrays images of people and outside jungle, hills etc too.  The story is said in very sharp satirical genre. The story is having the idea of socialism. The story telling technique, characterization of characters and ending the story is remarkable in Khabesh.
Khabesh types of story in Garhwali took the Garhwali story world into contemporary story world.
Reference-
Dr Anil Dabral, 2007, Garhwali Gady ki Parampara.

Copyright@ Bhishma Kukreti , 20/6/2012

Bhishma Kukreti

  • Hero Member
  • *****
  • Posts: 18,808
  • Karma: +22/-1
Suradi ka Andur: A Fine Sensitive, Experiencing Garhwali Story

                (Review of Garhwali Story Collection ‘Banj ki Peed’ by Mohan Lal Negi) 

                                 Bhishma Kukreti

[Notes on Fine Sensitive, Experiencing Stories; Fine Sensitive, Experiencing Stories; Fine Sensitive, Experiencing Uttarakhandi Stories; Fine Sensitive, Experiencing Mid Himalayan Stories; Fine Sensitive, Experiencing Himalayan Stories; Fine Sensitive, Experiencing North Indian Stories; Fine Sensitive, Experiencing Indian Stories; Fine Sensitive, Experiencing Indian sub continental Stories; Fine Sensitive, Experiencing SAARC Countries Stories; Fine Sensitive, Experiencing South Asian Stories; Fine Sensitive, Experiencing  Asian Stories]
[बाल मनोविज्ञान, प्रकृति चित्रण कोमल संवेदना युक्त कहानी , कथा; बाल मनोविज्ञान, प्रकृति चित्रण कोमल संवेदना युक्त गढ़वाली कहानी , कथा; बाल मनोविज्ञान, प्रकृति चित्रण कोमल संवेदना युक्त उत्तराखंडी कहानी , कथा; बाल मनोविज्ञान, प्रकृति चित्रण कोमल संवेदना युक्त मध्य हिमालयी कहानी , कथा; बाल मनोविज्ञान, प्रकृति चित्रण कोमल संवेदना युक्त हिमालयी कहानी , कथा; बाल मनोविज्ञान, प्रकृति चित्रण कोमल संवेदना युक्त उत्तर भारतीय कहानी , कथा; बाल मनोविज्ञान, प्रकृति चित्रण कोमल संवेदना युक्त भारतीय कहानी , कथा; बाल मनोविज्ञान, प्रकृति चित्रण कोमल संवेदना युक्त सार्क देशीय कहानी , कथा; बाल मनोविज्ञान, प्रकृति चित्रण कोमल संवेदना युक्त दक्षिण एशियाई कहानी , कथा; बाल मनोविज्ञान, प्रकृति चित्रण कोमल संवेदना युक्त एशियाई कहानी , कथा लेखमाला ]
 
         ‘Suradi ka Andur’ is the best example of very fine sensitive, experiencing, portraying Garhwali geographical beauty and children psychology –modern Garhwali story.  There are eggs of Suradi bird on the tree branch.  She used to come and see them. One day she told about eggs to her younger brother. He used to touch them to know about the life of eggs and one egg fell down and broken away. However, one egg is safe and there is hope for next generation.
    The story starts from geographical description of outside of village. There is love of a caw mother to her calf. There are emotions of Suradi bird in the story. There is suspense and excitement of children. The climax is breaking of the egg.
        ‘Suradi ka Andur’ is the best story of story collection ‘Banj ki Peed’ in terms emotional show, easy flow of story, sensitivity, children psychology implicit morality, experiencing.
Reference-
Dr Anil Dabral, Garhwali Gady ki Parampara

Copyright@ Bhishma Kukreti, 21/6/2012
Notes on Fine Sensitive, Experiencing Stories; Fine Sensitive, Experiencing Stories; Fine Sensitive, Experiencing Uttarakhandi Stories; Fine Sensitive, Experiencing Mid Himalayan Stories; Fine Sensitive, Experiencing Himalayan Stories; Fine Sensitive, Experiencing North Indian Stories; Fine Sensitive, Experiencing Indian Stories; Fine Sensitive, Experiencing Indian sub continental Stories; Fine Sensitive, Experiencing SAARC Countries Stories; Fine Sensitive, Experiencing South Asian Stories; Fine Sensitive, Experiencing  Asian Stories to be continued……
बाल मनोविज्ञान, प्रकृति चित्रण कोमल संवेदना युक्त कहानी , कथा; बाल मनोविज्ञान, प्रकृति चित्रण कोमल संवेदना युक्त गढ़वाली कहानी , कथा; बाल मनोविज्ञान, प्रकृति चित्रण कोमल संवेदना युक्त उत्तराखंडी कहानी , कथा; बाल मनोविज्ञान, प्रकृति चित्रण कोमल संवेदना युक्त मध्य हिमालयी कहानी , कथा; बाल मनोविज्ञान, प्रकृति चित्रण कोमल संवेदना युक्त हिमालयी कहानी , कथा; बाल मनोविज्ञान, प्रकृति चित्रण कोमल संवेदना युक्त उत्तर भारतीय कहानी , कथा; बाल मनोविज्ञान, प्रकृति चित्रण कोमल संवेदना युक्त भारतीय कहानी , कथा; बाल मनोविज्ञान, प्रकृति चित्रण कोमल संवेदना युक्त सार्क देशीय कहानी , कथा; बाल मनोविज्ञान, प्रकृति चित्रण कोमल संवेदना युक्त दक्षिण एशियाई कहानी , कथा; बाल मनोविज्ञान, प्रकृति चित्रण कोमल संवेदना युक्त एशियाई कहानी , कथा लेखमाला जारी ...

Bhishma Kukreti

  • Hero Member
  • *****
  • Posts: 18,808
  • Karma: +22/-1
Samoon: A Memoir type of Garhwali Story

(Review of Garhwali Story Collection ‘Burans Ki peed’ (1987) by Mohan Lal Negi)

                                                     Bhishma Kukreti
 ‘Samoon’ is purely a memoir and the fiction creator Negi tried to tie the memoirs in story form. This may be a trial of experiment. Dr Dabral states that ‘Samoon’ is not story because a couple of aspects of story are lacking in it to cal ‘Samoon ‘a story. 
  There many description of tour and travel including Gangotri travel in ‘Samoon’.

Reference-
Dr Anil Dabral, 2007, Garhwali Gady Parampara: Itihas se Vartman

Copyright@ Bhishma Kukreti, 22/6/2012

Bhishma Kukreti

  • Hero Member
  • *****
  • Posts: 18,808
  • Karma: +22/-1
Burans Ki peed: A Sad Garhwali Story of a Beautiful Girl

(Review of Garhwali Story Collection ‘Burans Ki peed’ (1987) by Mohan Lal Negi)

                                Review by Bhishma Kukreti


[Notes on hundred years of a language modern stories; hundred years of modern Garhwali Stores; hundred years of a Uttarakhandi language modern  Stories; hundred years of a Mid Himalayan language modern stories; hundred years of a Himalayan language modern  stories; hundred years of a North Indian language modern stories; hundred years of an Indian language modern  stories; hundred years of an Indian subcontinent language modern  stories; hundred years of a SSAARC Countries language modern  stories; hundred years of a South Asian language  modern stories; hundred years of an Asian language modern  stories ]
[कथाओं में सौन्दर्यबोध व करुणा; गढ़वाली कथाओं में सौन्दर्यबोध व करुणा; उत्तराखंडी कथाओं में सौन्दर्यबोध व करुणा; मध्य हिमालयी कथाओं में सौन्दर्यबोध व करुणा; हिमालयी कथाओं में सौन्दर्यबोध व करुणा; उत्तर भारतीयकथाओं में सौन्दर्यबोध व करुणा; भारतीय कथाओं में सौन्दर्यबोध व करुणा; सार्क देशीय कथाओं में सौन्दर्यबोध व करुणा; दक्षिण एशियाई कथाओं में सौन्दर्यबोध व करुणा; एशियाई कथाओं में सौन्दर्यबोध व करुणा लेखमाला ]
            ‘Burans Ki peed’ is one of the representative stories of story collection ‘Burans Ki peed’ of Mohan Lal Negi.  The story has two parts .The first part is daily life of a school teacher Dayalu. Second part is about a beautiful girl Roop Dei. Mohan Lal Negi is here an expert in portraying a Garhwali female beauty.         
क्य गोरी उज्यळि अर छड छडि बांद ताहि. गल्वडि लाल जन बुरांस कु फूल हो फुल्युं. उबारी वा कै ठंडा मुलुक कि कलबली डाळि छार थै देखिक रौंस ल्हगदि थै. मन बोल्दु अपणा डेरा ल्हिजाण उपाडिक तैं.
          Roopa married to an ailing man and he dies shortly after their marriage. Roop Mati has to spend her life with her mother in law even after many suppression and bad words from her mother in law.
    Mohan Lal Negi portrays the beauty of Roop Dei brilliantly and the suffering of Roopdei with various phrases and incidents those create pathos in the readers mind. The portraying beauty and suffering bring slowness in the story. Though there is no twist in the story after the death of husband of Rup Dei the readers is engaged in the story because the mastery of Mohan Lal Negi on words and phrases. Mohan lal negi uses various types of suitable proverbs and saying for narrating the tale. Negi is expert creating raptures of love and pathos.
  Dr Anil Dabral rate the story as one of the best stories of Mohan Lal Negi and puts ‘Burans Ki peed’ equal to ‘Junyali rat’.

Reference-
Dr Anil Dabral, Garhwali Gady Parampara
Copyright@ Bhishma Kukreti, 23/6/2012
Notes on hundred years of a language stories; hundred years of modern Garhwali Stores; hundred years of a Uttarakhandi language modern  Stories; hundred years of a Mid Himalayan language modern stories; hundred years of a Himalayan language modern  stories; hundred years of a North Indian language modern stories; hundred years of an Indian language modern  stories; hundred years of an Indian subcontinent language modern  stories; hundred years of a SSAARC Countries language modern  stories; hundred years of a South Asian language  modern stories; hundred years of an Asian language modern  stories to be continued…..
कथाओं में सौन्दर्यबोध व करुणा; गढ़वाली कथाओं में सौन्दर्यबोध व करुणा; उत्तराखंडी कथाओं में सौन्दर्यबोध व करुणा; मध्य हिमालयी कथाओं में सौन्दर्यबोध व करुणा; हिमालयी कथाओं में सौन्दर्यबोध व करुणा; उत्तर भारतीयकथाओं में सौन्दर्यबोध व करुणा; भारतीय कथाओं में सौन्दर्यबोध व करुणा; सार्क देशीय कथाओं में सौन्दर्यबोध व करुणा; दक्षिण एशियाई कथाओं में सौन्दर्यबोध व करुणा; एशियाई कथाओं में सौन्दर्यबोध व करुणा लेखमाला जारी ...

Bhishma Kukreti

  • Hero Member
  • *****
  • Posts: 18,808
  • Karma: +22/-1
गढ़वळी कहानी    

             

                                   उत्पीड़न की गाँठ
 

                                  कथा--- भीष्म  कुकरेती 
 

                 इथगा सालू मा श्रीकंठा बनर्जी न ब्रज, ब्रजमोहन 'साकेत' या बिरजू  को यू रूप कबि नि देखी छौ. आज तक वींन बिरजू तै शराब का नशा मा इन बरड़ान्द , नशा क इन बेसुधि  मा बकबक करद नि देखी छौ. बिरजू शराब बि उथगा इ पीन्दो छौ जथगा उ पचै जाओ अर होश मा राउ. शराबौ नशा मा बि बिरजू उथगा इ बुल्दु छौ जथगा हैन्काक समज मा आऊ  या हौरुं  तै बुरु नि लगो. पण  आज श्रीकंठा खौंळयाणि छे कि  बिरजू तै क्या ह्व़े जु इथगा बड़बड़ाणु अर साफ लगणु च बल बिरजू अपडि दगड इ छ्वीं लगाणु च.  आज ऐत्वारो दुफरा मा त्रिपुरा  कि बंगालन श्रीकंठा बनर्जी न बिरजू क पसंदी बखरौ रान अर भट्युड़ो शिकार गढवळि हिसाब से बणायूँ छौ अर बासमती ना म्वाट चौंळ बणयाँ छया. जब त्रिपुरा  ढंग क माछ या शिकार बणद त तब बि यि  द्वी  म्वाटा चौंळ इ पसंद करदन.

          बिरजू या ब्रजमोहन 'साकेत' अर श्रीकंठा बनर्जी चार साल बिटेन चार बंगला , मुंबई मा दगड़ी रौंदन. दुयु न अबि तलक सैत च ब्यावक  बारा मा कतै  स्वाच इ नी छ. मुंबई क फिल्म नगरी मा ब्यौ बच्चा से जादा महत्वपूर्ण 'रात के अँधेरे में सितारागिरी' बवालों या चमकण जादा महत्वपूर्ण च.  फिल्म उद्योगौ स्पोट बौय बि यादगार भूमिका की तलाश मा रौंद. त यि द्वी सोचि नि सकदन बल यि ब्यौ बान जनम्यां छन.

         बिरजू जनम गढवाल मा एक शिल्पकार घराना मा ह्व़े जख बिरजू क बाडा, चचा, दादा,  बुबा जी, ब्व़े , काकी -बोडि, बच्चा कच्चा सौब  काठो - कारपेंटरी, पठळ गडण, छजा गडण अर कुर्याण-बणाण , छ्जौं छपट्टी -दास बणाण ,  दबल, पथोड़, चंगर्या,  ठुपर बुणण  जणदा छ्या. पढाई जमानो आई अर स्कोलरशिप  बि मिल्दो ग्याई  कि ब्रजमोहन आर्य न बी.ए करी. गाँव वळु  अर परिवार तै पूरो भरवस छौ कि ब्रजमोहन आर्य आई.ए. एस ना सै पण पी.सी एस. परीक्षा पास कौरी द्याल. पण यार दगड्यो क दिखण मा ब्रजमोहन आर्य आई.ए.एस ना अमिताभ को असली उत्तराधिकारी छयो   अर सब्यूँन  उकसाई कि ब्रज मोहन आर्य क बान उत्तराखंड की धरती बंजर धरती च  ब्रजमोहन खुणि इ त मुंबई शहर की रचना ह्व़े. बी.ए. की परीक्षा आज पूरी ह्वेन अर ब्रजमोहन आर्य ब्रजमोहन 'साकेत' मा बदलेक  मुंबई ऐ गे पण मुंबई बि क्या कार ! इख मुंबई फिल्म नगरी  मा लाखों भविष्य का अमिताभ छन  .इख चार साल तलक भूको तीसो रैकि ब्रजमोहन 'साकेत' की समज मा ऐ गे कि शरीर या गात की भूक इ जादा महत्वपूर्ण होंद मन की भूक अर गतिविधि बि शरीर इ कंट्रोल करद , नचांद, अर फिल्म मा आणै इच्छा  मन की परेशानी च ना की  शरीर की आवश्यकता। शरीर इ मन तै काबू करद. अर अब ब्रज मोहन 'साकेत' उर्फ़ बिरजू एक आर्ट डाइरेक्टर क दगड सहायक च. त्रिपुरा कि बंगालन श्रीकंठा बनर्जी बि श्रीदेवी कि उत्तराधिकारी बणणो वाया कोलकत्ता मुंबई  ऐ छै. अर इख मुंबई मा तीन निर्माताओं की रखैल राई फिर कुछ दिन शरीर बि ब्याच. अब एक नामी प्रोड्यूसरो क प्रोडक्सन कंट्रोल विभाग मा नियमित नौकरी करदी. श्रीकंठा बनर्जी अर बिरजू इनी मिलेन अर फिर दगड़ी किराया क फ्लैट लेक  रौण बिसे गेन.  दुई बेरहम फ़िल्मी दुनिया मा बिसरी गेन कि यूंक भूतकाल क्या छौ अर ब्व़े बाब कु छ्या. यि पति-पत्नी तरां दगड़ी बि रौंदन अर अलग बि रौंदन किलैकि यूँन  ब्यौ जि  नि कर्यु च . आज दुयूं क विचार छौ कि   बढिया ब्रैंड की व्हिस्की प्योला सुखो मटन चखना रल अर गढवळी ढंगौ शिकार -भात खौंला.  पन उलटो इ ह्वाई . बिरजू नशा मा बेसुध च अर बड़बड़ाणु च. 

            नितर्सि    चारेक बजी जब बिरजु न एक अजीब सी पिंजडा अर उख पिंजड़ा  भितर कळु (तोता), तोत्याण  अर कळु क एक बच्चा बणैक  तैयार कौर त बिरजू बि खौंळे गे कि अरे वैन यि क्या बणै द्याई. बाळापन इ बिटेन वै तै पथरू या लोखर से जादा प्रेम , लगाव या हौस काठ से छौ . बिरजू  कबि कबि इन चंगर्या या दबल  बणै  दीन्दो छौ कि चंगर्या या दबल बणाण  वाळो समाज म नी आन्दो छौ कि  ये चंगर्या से मोंळ धोळे जाउ या  चौक मा लोगुं  दिखणो धरे जाउ. पिंजडा पर हालांकि कुछ थ्वडा भौत फिनिशिंग  टच कु   काम छौ पण दिखेंदेरूं    कुण त काम पुरो इ छौ. अच्काल आर्ट डाईरेकटरो म काम नि छौ त बिरजू बि खाली छौ . वैन वैबरी श्रीकंठा कुणि  फोन कार ,' सीरू ! आज मि त्रिपुरा स्टाइल मा माछ भात बणौलु . त इन बथा कि तु जिन पेली कि व्हिस्की ? ' श्रीकंठा समजी गे कि बिरजू आज खुश च. इ द्वी खुश हून्दन त एक हैंकाक पसंद का खाणक  बणान्दन  .  बिरजू खुश च याने श्रीकंठा क पसंद को खाणक-पीणक  अर श्रीकंठा खुश च माने बिरजू क पसंद को खाणक-पीणक . नितर्सि रात जब आठेक बजि श्रीकंठा काम परन   आई त बिरजू न सब खाणक तैयार कर्यु छौ. टेबल मा जिन कु पवा अर अफु कुण व्हिस्की क पवा बोतल बि धरीं छे.

     श्रीकंठा न पिंजड़ा, तोता, तोत्याण अर कळु बच्चा द्याख़ त भौत देर तलक वा बि बिस्मिरण  म चली गे। श्रीकंठा बि बिरजू क काम देखिक खूब पुळयाई . नौ बजि  बिटेन यून पीण शुरू कौर त अग्यारा बजि तलक पीणा रैन  . बिरजू तीन पैग  से जादा अर श्रीकंठा द्वी पैग से बिंडी एक बूँद बि नि पेंदी छे. शराब तै इ पींदा नि  छया बल्कण मा  धीरे धीरे कौरिक चुसदा सि छ्या. जन कि हरेक फिल्म लाइन वळ इक तलक कि थेटरो  चौकीदार बि पींद दै फिल्म क बान कथा सुणान्दू  आज बिरजू बारी छे, खुस वो छौ त बिरजून बि ओस्कार अवार्ड  लैक एक फ़िल्मी कथा सुणाइ. हरेक फिल्म वाळ कुण  वैकी कथा ओस्कार लैकि इ होंद. आजै कथा मा बिरजू न बताई बल एक उच्च कुलो एक अदिमौक छ्वटि जातिक विधवा से शारीरिक प्रेम ह्व़े ग्याई. वीं जनानी क गर्भ रै ग्याई. वै उच्च कुलक आदिमन न वीं विधवा तै भौत समझाई कि गर्भ गिरै दे. वां नि माणदि . त इथगा मा यू उच्च कुल को निर्दयी आदिम वीं विधवा तै डांड बिटेन रयाड़ोमा . पथरोंमा  उन्धारी खुण रगोडिक लांद अर इन मा विध्वा क गात बिटेन ल्वे की छळाबळि हूंद  जांदी . रस्ता का ढुंग-पत्थर  लाल ह्व़े जान्दन. अंत मा गर्भ गिर इ जान्द.

कथा सुणाणो बाद बिरजू जोर से बुल्दु , साले! निर्दयी पुरुष ,इन ह्यूमन !  औरतों को इस्तेमाल करते हैं और फिर उत्पीडन करते हैं...दुनिया में उत्पीडन सबसे बुरी बात  है "

 श्रीकंठा न  कथा की खूब बडै करदी कि औरत उत्पीडन की या कथा भौति सेंसिटिव च. फिर साडे अग्यारा बजी क बाद दुयूंन खाणक खाई अर से गेन.

   चार बंगला मा फिलम वाळ, फ़िल्मी स्ट्रगलर  अर आधुनिक समाज का लोग रौंदन. भौत पैलि जब बिरजू स्ट्रगल करणो छौ त एक गैरेज मा चार पांच फ़िल्मी स्ट्रगलरों दगड रौंद छौ त वैन कारपेंटरी क काम से अपण पुटुक भौर त चार बंगला अर सात बंगला मा वैकी पछ्याण क भौत ह्व़े गे छे. परसि सुबेर वैन पैल ख़ास दगड्यो तै अपण बणयू पिंजड़ा मय तोतों समेत दिखाई त सौब खौंळे क रै गेन कि पिंजड़ा क बडै करे जाव कि  तोता, तोतयाण अर तोताक  बच्चा क  बडै  करे जाव! सब्युं क मुखन आई," एक्सलेंट! कुडोज! मार्वेलस ! व्हट ए पीस ऑफ़ आर्ट विद इमोसंस! .."

  अर फिर त चार बंगला अर सात बंगला मा बात सौरिगे  /फैली गे कि बिरजू न अजीब पिंजड़ा बणयूँ च. जाण पछ्याण क वाळ क्या हौर बि पिंजड़ा दिखणो आण मिसे गेन. 

तिसर दिन सुबेर श्रीकंठा न पूछ, " कथगा चार्ज करील तू ?

बिरजू न ब्वाल,' मेरी  त क्वी लागत लग नी च . अच्काल खाली छौं. पिंजड़ा अर कळु (तोतों ) क माल मसालो बी मेरी कम्पनी क स्क्रैप् बिटेन आयी , मीन  जन ब्वाल  आर्ट कलाकारों  न तार अर काठ क कठगा  मोड़ी माड़िक, काठ/लकड़ी  छीलि छालिक, रंदा मारिक, गूंद  चिपकैक    पिंजड़ा अर कळु बणाइ . हाँ  पिंजड़ा अर कळुऊँ पर रंग मीन चढ़ाई जख पर मेरी असली  जान लग ."

 श्रीकंठा न बोली," जानू ! रंग से यि त ये  बड़ो पिंजड़ा मा भाव अयाँ छन जां बुल्यां यू पिंजड़ा हंसणो ह्वाऊ अर  कळु !  मरद कळु क जिराफ जन गौळ ! जु इन लगाद बल जन बुल्यां कि यू धुर्या कळु अपण कज्याणि अर बच्चा तै हर समौ खैड़ा क कटांग  लगाणु रौंद! अर जनानी कळु अर बेबी कळु क फंकर भ्युं पड्या छन वूं फंकरो परेन जु आंसू आणै छन ... त्रास अर एक अजीब सेंसिटिविटी च ये पिंजड़ा अर कळुउ मा ..तरास दिखे नि सक्यांदी  , जिकुडि जळी जांद पण फिर बि बार बार दिखणो ज्यू बि बुल्यांद . क्रूड क्रुवलिटी एंड वैरी सोफ्ट सेंसिटिविटी !  अर बेबी  कळु क फंकर किलै तीन मोर का फंकरूं  सतरंगी जन बणैन धौं! "

तै दिन बि श्रीकंठा क काम पर जाणो बाद दिन भर लोग आणा रैन

एक दगड्या न बोलि, " यार बीस पचीस हजार मा त बिकी जालो यू  पिंजड़ा ..'

हैंकान ब्वाल,' न्है  , नही बै ! साठ हजार से बिंडी मा जालो."

सात आठ लोग ड्रवाइंग रूम मा छ्या   .

इथगा मा डा. लोखंडवाला  आई. बिरजू न  स्ट्रगल क टैम पर  डा लोखंडवाला क इक भौत काम करी छौ अर अबि बि डा. लोखंडवाला जब बि कारपेंटरी क क्वी काम ह्वाऊ त बिरजू  की सलाह लेई लींद.

लोखंडवाला न आदतन पैल मुख मड़काई अर ब्वाल," हाँ ! पिंजडा बड़ो छ.'

हौरू न ब्वाल," है क्या बुलणा छंवां ?"

बिरजू तै पता छौ की लोखंडवाल कै बि चीज तै खरीदण /मूल्याण से पैल वीं चीजो बडे नि करदो उल्टो कबि कबि त मीन मेख निकाल्दो

डा.लोखंडवाला  न समौ पछ्याणिक, देखिक ब्वाल," हाँ ऊँ त ठीकि च ."

एक  पुराणो ख़ास दगड्या न बोल," अजी क्या बात करणा छंवां ? पिंजड़ा तै आर्ट  गैलरी मा धरे जाओ  त लाखों मा जालो."

हैंकान  ब्वाल,' कैक बि ड्रवाइंग रूम मा खाली यू इ पिंजड़ा आर्ट लविंग  नेचर को काम करी ल्यालो'

डा. लोखंडवाला न बोलि द्याई,'  हाँ पिंजड़ा, पिंजड़ा क आकार, तोता, तोत्याणि, तोतौ बच्चा , भ्युं पड्या फंकर अर यूँ पर लग्युं रंग कथगा इ कथा बुलणा छन. "

पुराणो ख़ास दगड्या न पुळेक  ब्वाल्,' जी अब आप सै बुलणा छंवां ।'

डा. लोखंडवाला न ब्वाल," ठीक च कीमत  ब्वालो . कथुग दीण ? मीन खरीदणाइ ."

बिरजू से पैलि खन्ना सेठन उत्तर द्याई," अरे डा साहेब !  यि बुलणा छन बल वै कंजूस भंवरी लाल न खरीद याल बल."

लोखंडवाला तै भर्वस नि ह्वाई,' हाउ  कम दैट  कंजूस .....!"
 
फिर कुछ देर चुप्पी रै त डा.लोखंडवाला न पूछ,' क्या ! भंवरी लाल न कुछ एडवांस दे क्या ?"

बिरजू क उत्तर छौ," ना "

डा. लोखंडवाला न फिर पूछ,' त क्या वैन क्वी डिजाइन दे छौ ?"

बिरजू न बोली," ना"

डा लोखंडवाला क जबाब छौ,' बस त ठीक च ! ये पिंजड़ा तै मी तै देदी वै कुणि क्वी हौर पिंजड़ा बणै देन ।"

बिर्जुक क जबाब छौ, " न्है जी !  पिंजड़ा बणाणो ऑर्डर उखी बिटेन ऐ  छौ. त यू  पिंजड़ा ऊंको इ च  " 

डा. लोखंडवाला अफु बि संवेदनशील छौ , वै तै  पिंजड़ा की संवेदन्शीलता अर बणाण वळ क संवेदन्शीलता को ज्ञान ह्व़े गे छौ कि अब इन  पिंजड़ा दुबर नि बौण सकुद .

लोखंडवाला न ब्वाल,' ठीक च मी साठ हजार दीणो तैयार छौं. पिंजड़ा मेरी कार मा धरी द्याओ  "

बिरजू न सपाट उत्तर दे,' पिंजड़ा अब भंवर लाल जीक इख इ जालो. ऑर्डर उखी बिटेन छौ ."

डा. लोखंडवाला न घड़ी द्याख सैत च वैको  नरसिंग होम मा जाणो टैम ह्व़े गे होलू या. ...

जांद जांद डा.   लोखंडवाला बोलि गे,' भै मी एक लाख दीणो छौ . वैकुणि हैंक पिंजड़ा बणै देलू त बि कुछ खराब नी च "

बिरजू न ब्वाल," आप मेरा परमेश्वर छन पण औडर जख बिटेन आई  पिंजड़ा त उखी जाण चयेंद कि ना ?"   

" ठीक च सवा लाख मा बिचण हो त पिंजड़ा म्यार ड़्यार भेजि दे ." अर लोखंडवाला इन बोलीक चली गेन.

फिर भैर जैक डा लोखंडवाला भितरैं  आई अर देळि बिटेन बोलीक चलि ग्याई,' ये पिंजड़ा क एक खाशियत या बि च कि पिंजड़ा क भैर जु रंग हुयुं च वां मा कथगा इ कथा लुकीं छन छुपीं छन. असल मा ब्याळी मेरी वाइफ ये पिंजड़ा देखिक ग्याई अर वीं तै यू पिंजड़ा क भैरका रंगु से भौत सि  कथों  क जु आभास हूंद वो भौत इ पसंद आई .... "

फिर सब्यु राय छे कि भंवरी  लाल सेठ से सवा लाख ना सै त एक लाख लेई लीण चयेंद.

xxx xxxx xxxxx

आज ऐतवार छौ त दुई देर से बिजेन . आज दुफरा मा मटन को खाणक बणणु छौ त  दुयूं न ब्रेड कि एक स्लाइस अर इकै गिलास फलूं रस पे. यू दुयुंक नियम सि छौ कि जै दिन दिन मा शिकार -माछ खाण ह्वाऊ त  नाश्ता हळको इ लीण. बिरजू मटन शॉप बिटेन बखरौ रान अर भट्युड़ो शिकार लै गे छौ.

फिर वैन दसेक बजी ब्वाल," सिरी ! मी जरा भंवरी लालक इख जाणु छौं . भंवरी लालक छोरा हंसमुखन   इ मी तै बोली छौ कि एक  पिंजड़ा स्यूं तोता, तोत्याण अर चाइल्ड पैरट बणै दे..'

श्रीकंठा न ब्वाल," ओ !" हालांकि या बात  बिरजू न पैलि बि बताई  छे .

बिरजू न बोली," हाँ ! एक दिन रस्ता मा मिली गे छौ त वैन ब्वाल बल इन तोता  बणाण बल कि जु अपण घरवळी अर नौनु   तै हरदम  दनकाणु राउ  अर ब्व़े अर नौनु  रुणफति रावन." बिरजू  न अगने   ब्वाल," अर पता  नि  मै  फर  क्या  दिबता  सि आई कि मैन यू पिन्जडा इन बणवै, इन तोता बणैन अर फिर मीनी ऊन पर अफिक रंग भौर  '

बिरजू पिन्जडा लेकी भंवर लालक इक चली गे .

बिरजू न भंवर लालक द्वारों घंटी बजाई . द्वार मिसेज भंवर लाल न खोली. हालांकि कुछ सालू से वा एक अजीब सी डौर महसूस करदी. वीं तै लगदु कि क्वी वीं  तै चित्त मारण वाळ च. अर इन मा वा अन्ध्यरु कमरा मा आँख कताडिक  दिखणि रौंद कि वु अनजान  हत्यारा दिख्याऊ त सै. कबि कबि रात बि वा अन्ध्यर  मा  वै अनजान हत्यारा की खोज मा रौंद .  वीन द्वार ख्वाल . बिरजू न पूछ,' हंसमुख ड्यारम च ?" बिरजू न  द्वी चार दै इख काठौ  काम  (कारपेंटरि)करी छौ.

मिसेज भंवरी  लाल न जबाब दे,' बस आण  इ वाळ च . क्या काम च ?"

बिरजू," वैन एक पिंजड़ा बणवै छौ. त दीणौ  औं  !"

"औ त भितर ल़ा" मिसेज भंवरी लाल न पुळे क ब्वाल.

 यू   घौर  कबी बि बिरजू तै रास नि आई कुज्याण किलै वै तै ;लगुद   छौ कि ये घौर म क्वी हवा थामणो ब्वालो या ब्वालो हवा रुकणो कोशिश करणु च, क्वी  सुरजो उज्यळ अ  समणि ऐक चिट्टो उज्यळ तै भितर आण से रुकणु च धौं ! भितर ऐक बिरजू ण पिंजड़ा मेज मा धार .

भितर मिसेज भंवरी लाल न मेज मा धर्युं पिंजड़ा द्याख अर वा वै जमानो म घुमण बिसे ग्याई, खुश ह्वेक् चखुलि जन उछळिक ब्वाल " ये मेरी ब्व़े ! यु   पिंजड़ा कुछ अजीब इ च. मार्वेलस  पीस ऑफ़ आर्ट एंड रिमार्केबल वे ऑफ़ एक्स्प्रेशिंग इमोसन्स..! "

बिरजू न पूछ,' हंसमुख कब आल ?"
 
'बस आँदी ह्वाल." फिर मिसेज भंवरी लालन    ब्वाल,' अर मिस्टर  लाल बि ड़्यार इ छन."

सैत च दुयूं क अवाज सुणि मिस्टर भंवरी लाल न  अर जोरै अवाज मा पूछ ," क्या हूणो च ?"

मिसेज लाल न उत्तर देई,"  ब्रजमोहन आयुं च .जस्ट सी व्हट ए स्प्लेंडिड आर्ट वर्क ऑन केज. अमेजिंग, अस्टोनिंग ! फैंटास्टिक ..पीस  ऑफ़ वर्क ..!

भंवरी लाल  भितर न ड्रवाइंग रूम मा आई अर बिरजू तै करकरो  ह्वेक पूछ,' क्या च यु ?"

" हंसमुख क पिंजड़ा'" बिरजू न ब्वाल

मिसेज लाल न वै तै घबडैक द्याख

'कैको?' भंवरी लाल की आवाज मा तल्खी अर आश्चर्य छौ.

' हंसमुखौ " बिरजू न समजाई,"  कुछ दिन पैल हंसमुख न पिंजड़ा बणाणो ऑर्डर दे छयो."

भंवरी लाल न डुञकरताळि   मार,' हंसमुख...!"

हंसमुख क ब्व़े न गळबळेक  ब्वाल," अबि उ भैर ग्याइ . बस औण इ वाळ च."

हंसमुख द्वार क देळि  मा ऐ गे छौ. हंसमुख बारा सालौ नौनु, घुंगराळा बाळ  ब्वे पर जयां छया, आंखि बि ब्व़े क तरां. वैक आंख्युं मा क्या गात मा ब्व़े क तरां वाइ झिझक, तरास या दुःख छौ जो वैक ब्वेक मुख मा, आंख्युं मा क्या कमादा सी हथु मा छौ ।

देळि मा खड़ो हंसमुखौ तरफ हेरिक भंवरी लाल न आदेस दे ,' इना आ बै"  फिर सवाल पूछ," तीन द्या रे ये पिंजड़ा बणाणो ऑर्डर ? हैं  ?

बच्चा क मुंड तौळ भ्युं ज़िना  कर्युं छौ.  भंवरी लाल न जैक वैक बाळ झमडैन त बच्चा क आंख्युं  सुफेद पुतळा  तौळ अर डिबळि अळग छे. बच्चा अपुण बुबा तरफ दिखणो  जबरदस्ती मजबूर छौ.

' हंसमुख जबाब दे !" भंवरी लालन जन बुल्या गरम लाल सौरि न डामि दे ह्वाऊ.

हंसमुखन अपण ऊंठ चबांदो गे  पण  कुछ जबाब नि दे .उ सुरक सुरक कमरा मा कूण्या मा खड़ो ह्व़े गे.

मिसेज भंवरी लाल न फिर गळबळैक ब्वाल,' सूणो त सै...!"

अणसुणि कौरिक भंवरी लालन बिरजू जिना ह्वेक खरखरी भौण मा ब्वाल," या बात भौत बुरी च. पिंजड़ा बणाण से पैलि मी तै पुछण चयांद  छौ. कबि बि बच्चों बुल्यां पर क्वी चीज नि बणये जांदी. एटिकेट अर लीगल हिसाब से गलत च "

 पिंजड़ा पर बगैर नजर मर्याँ  भंवरी  लालन पिंजड़ा उठाई अर बिरजू क समणि इन धार जन बुल्यां पिंजड़ा हज्या जन बिथ्या (बीमरि )  ह्वाऊ अर ब्वाल,' जा भै अपुण पिंजड़ा ली जा. क्वी हैंक ग्राहक खुज्या अर बेचि दि. '

बिरजुक मुख खुलण इ वाळ छौ कि वां  से पैलि इ भंवरी लालन ब्वाल," मी त्यार  दगड बहस नि करण चांदो. डाक्टर न गुस्सा हूण से मना कर्यु च."

  उना हंसमुख बगैर आँख झपकायों कड़कड़ो काठ सि खड़ो छौ . जब बिरजू न हंसमुखौ तरफ घड़बड़ाट मा ह्यार त छोरा पर कुछ पराण आई   अर वु झिंडमुंडान्द भ्युं सीमंटो म्याळो मा  भ्यूम पोड़ी गे. अर वो कुकुर जन  किराण मिसे गे जन बुल्या  कुत्ता क गौळ दबायुं ह्वाऊ.

बिरजू अर मिसेज भंवरी लाल बच्चा तै उठाणो जाणा इ छया कि भंवरी लाल बागौ तरां गुर्राई , " वै तै कतै  नि उठाओ. वै तै अपण मुंड फोड़ण द्याओ अर  तब घाऊं मा लूण मर्च डाळि द्याओ.'

बारा सालो बच्चा इन डर्यू छौ जन क्वी खरगोश बागौ  पंजा पुटुक ह्वाऊ. बच्चा क ब्वें न वै तै हथुं  से खड़ो कार

भंवरी  लालन अपण घरवळी तै आदेश दे , ' वै तै उनि पड्यु रौण दे "

बिरजू हंसमुख  समणि पिंजड़ा लेक ग्याई ' हंसमुख ल़े अपुण पिंजड़ा' बिर्जून हौंसिक  वैक हथु  मा पिंजड़ा पकड़ाइ , " ले त्यार पिंजड़ा"  . बच्चा न सटाक से खुसी मा पिंजड़ा पकड अर सरा पिंजड़ा इन मलासण  मिस्याई जन बुल्यां एक ब्व़े अपण बच्चा मलासणि ह्वाओ. हालांकि

पिंजड़ा ऊंचाई हंसमुख कि बरोबरी इ रै होली धौं ! अब हंसमुख क आंख्यु से अन्सदारी ऐन . अन्सदारी औण  से या  पिंजड़ा मिलण से इन लगणो छौ कि हंसमुख तरोताजा ह्व़े ग्याई.

"ब्रजमोहन ! " भंवरी लाल न बरफ जन कणामणि  (मन माफिक काम न होने का असंतोष) अवाज मा ब्वाल,'  " अपण काठो कबाड़  उठा अर सीदो  इख बिटेन भैर जा"

मिसेज लालन कळकळि ( करुण) ,  कणकणि ( कष्टकारी )  भौण मा ब्वाल,' ये हंसमुख ! बाबा ! पिंजड़ा वापस कौरी दे "

 "न्हें बेटा !  रौण दे !' बिरजू न पक्को इरादा से ब्वाल," पिंजड़ा क ऑडर  तीन इ दे छौ त  पिंजड़ा त्यारि इ च.'

बिरजू भैर जाण मिस्याई.

भंवरी लालन ब्वाल,' ब्रजमोहन अपुण फर्नीचर क्या या कबाड़ फुंड ल़ी जा. अर सुण ! मीन त्वे  तै एक पाई नि दीण"

बिर्जून ब्वाल,' यू पिंजड़ा मीन उनि बि बिचणो या ब्यौपारऔ  बान नि बणै छौ.  ये बच्चा न बोली छौ त या वै कुणि एक भेंट च "

बिरजू भैर एई गे जख कुछ लोग भितरै  बात सुणना छ्या. 

उख भितर भंवरी लाल बागु तरां खौन्खाट ह्वेक चिल्लाणु छौ," . अपना सड़ा  गला कबाड़ ले जा.  मेरे घर में में मेरे अलावा कोई ऑर्डर दे यह  मुझे बिलकुल पसंद नही. साला कुत्ते का बच्चा ..."

 

भैर रस्ता मा बिर्जूक  कुछ ख़ास दगड्या खड़ा छा .

एकान ब्वाल,' त अस्सी नबी हजार मा त बिकि होलु नायबाब  पिंजड़ा ?'

बिरजू तै लग कि ओ दगड्यो  मध्य  महत्वपूर्ण ह्व़े ग्याई त वैन बि बोली दे,"  एक्जैक्ट वन  लैक रुपीज ! एक लाख रुपया "
 
स्ट्रगल क अ टैमो दगड्या गोकुल अड्डपा न ब्वाल,' हुर्रे !  ब्रजमोहन न  बल्दो पांस बिटेन दूध  पिजाई .आज मेरी तरफ से कोकटेल पार्टी !" गोकुल  अड्डपा बि अमिताभ बच्चन तै पछाड़णो धारवाड़, कर्नाटक  बिटेन मुंबई ऐ छौ अर अब एक टीवी प्रड्यूसरो क इख स्क्रीन प्ले लिखद .
 
सब खुस छ्या कि भंवरी लाल जन मनिखो इखन ब्रजमोहन तै नफा ह्व़े.

इना यि लोग चार बंगला क सस्तो होटल मा कोकटेल पार्टी मा व्यस्त छ्या उना श्रीकंठा बनर्जी गढ़वाली ढंगै शिकार तजबिज से बणाणि छे . फिर जब खाण क बणि गे .
 
श्रीकंठा न मेज मा जिन क पवा अर व्हिस्की पवा बि धौर  आल  छौ.

भौत देर बाद गोकुल अड्डपा  बिरजू तै अळगांद अळगांद सि लायी.

भितर वैन श्रीकंठा क मदद से बिरजू तै बिस्तर मा पड़ाळ.

फिर  गोकुल अड्डपा  न ब्वाल,' श्री!  टुडे ब्रज'ज बिहेबियर इज इंटायरली डिफ़रेंट. आज उसने तीन पैग नहीं आधी बोतल गड़क गड़क कर पी जब कि ब्रज शराब पीता नही बल्कि चूसता है. और आज पता नही क्या क्या बोल रहा था. '
 
फिर गोकुल अड्डपा  जब चली गे त श्रीकंठा न फिर से बिरजू तरफ द्याख

वो अजीब सी ढंग से मुट्ठी बुजणु छौ . बिर्जूक मुख गुस्सा मा लाल बुरांसौ फूल  छौ बण्यु

आज तलक   श्रीकंठा न बिरजू कि हिंदी या अंग्रेजी भाषा इ सूण छौ पण आज कुज्याण कै बोलि मा बडबड करणों छौ धौं!

 ' कीड़ पोडल यूँ उत्पीडन करण वळु पर "

' बुरळ पोडल यूँ मानसिक उत्पीडन करण वळु पर "

' जा !  मेरो सच्चो ब्रहम होलू त  य़ी कोढ़ी ह्व़े जैन !'

" मेरी बैणि बि सास ससरू उत्पीडन से मोर"

" यूँ जुंडडु क हथ खुट गौळि जैन अर यि भौत सालो तक दुख़ भुगणा रैन . उत्पीडन "

" मेरी भुलि न सास सासुरो उत्पीडन क वजै से  फांस खाई"

' वै जमानो मा बि यू उत्पीडन करण वाळो तै एक घड़ी चैन नि मिलेन. "

'" मेरी भुलिन उत्पीडन क वजै से इ आत्महत्या कार ".  ,


Copyright@ Bhishma Kukreti , 23/6/2012

Bhishma Kukreti

  • Hero Member
  • *****
  • Posts: 18,808
  • Karma: +22/-1
                Characteristics of Garhwali Stories by Mohan Lal Negi
 
                                           Bhishma Kukreti

(Notes on great story writers of regional languages; great story writer using dialects of Tihri Garhwal dialects in Garhwali writings; great story writers of Garhwali languages; great story writers of regional languages of Uttarakhand; great story writers of regional languages of mid Himalaya; great story writers of regional languages of Himalaya; great story writers of regional languages of North India; great story writers of regional languages of India; great story writers of regional languages of Indian subcontinent ; great story writers of regional languages of SAARC Countries ; great story writers of regional languages of South Asia; great story writers of regional languages of Asia)
[क्षेत्रीय भाषाओं के महान कहानीकार; गढ़वाली भाषा के महान कहानीकार; उत्तराखंड के क्षेत्रीय भाषाओं के महान कहानीकार; मध्य हिमालय के क्षेत्रीय भाषाओं के महान कहानीकार; हिमालय के क्षेत्रीय भाषाओं के महान कहानीकार;उत्तरी भारत के क्षेत्रीय भाषाओं के महान कहानीकार;भारत के क्षेत्रीय भाषाओं के महान कहानीकार;हिंदुस्तान के क्षेत्रीय भाषाओं के महान कहानीकार; भारतीय उप महाद्वीप के क्षेत्रीय भाषाओं के महान कहानीकार;सार्क देशीय के क्षेत्रीय भाषाओं के महान कहानीकार; दक्सिं एसिया के क्षेत्रीय भाषाओं के महान कहानीकार;एसिया के क्षेत्रीय भाषाओं के महान कहानीकार लेखमाला ]
.

The contribution of Mohan Lal Negi is tremendous in development of modern Garhwali stories. After twenty years of professor Bhagwati Prasad Panthari (Panch Phool-1942), Mohan Lal Negi  (Village Belgram, Patti- Athur, Tihri Garhwal, born in 1930)came out with fresh technique and new subjects in Garhwali stories .
  Subject wise, there is variation in each story of Mohan Lal Negi. Negi has been successful in bringing out sensitivity from the subject of story. The atmosphere, feeling, central theme of story subject, narration and symbols are amalgamated with perfection by Negi.  In ‘Joni par Chhap Kilai’(1967) and ‘Banj ki Peed’ (1987) story collections, Negi tries the different tale telling style in each story. The experiencing of Mohan Lal Negi is visible in his stories especially the experiencing of his childhood are more explicable than his experiences in his older age.
    The story collection ‘Joni par Chhap Kilai’(1967) are more of portraying of geographical beauty. The geographical happenings create various emotions in the stories.   While, the stories of ‘Banj ki Peed’ (1987) are bent more towards realism. This difference between two story collections is also seen in the development of Hindi story world. In the stories of ‘Joni par Chhap Kilai’(1967), we find more of sensitivity towards geography, animals or towards nature. The nature becomes as unbreakable part of story. Mohan Lal Negi is an artist and sculpture artist too. Negi  being a drawing and sculpture artist is clearly visible in the stories of Mohan Lal Negi.
   The characters of ‘Joni par Chhap Kilai’(1967) are ideal characters and the characters of ‘Banj ki Peed’ (1987) are more realistic. The villains in ‘Joni par Chhap Kilai’(1967) are just to support the main character and not for any big malpractices. Negi admires his villains too as they are solid parts of society.
  There are conflicts and tension among characters for making the story interesting. Negi avoids unnecessary suspense in the stories and does not try unnecessarily shocking the readers by twist in the tale by unheard characters or incidents.
  Phrases, symbols, proverbs are the main properties of Negi’s stories. The story flows in the stories are because of proverbs, symbols and words play capabilities of Negi. He is master of words. Mohan Lal seems be knowledgeable personality of proverbs and sayings and then using them properly.
  Definitely, Negi works hard to bring styles in his stories for modernizing Garhwali stories.
Philosophy, spirituality and humanity are prime aim of Negi but he does not use long speeches to make readers uninterested in the story.
 Negi is capable in bring excitement, emotional involvement imaging the narrated material among his readers with ease.
  The dialogues and characterization of human characters, animal or plant characters are from the real world. Therefore, the readers do not feel outsiders while reading the stories.
   The tale teller Mohan Lal Negi has knowledge of psychology and he has been on his prime about narrating the psychology of children.
  Dr. Anil Dabral states positioned half of the stories of Negi as the best stories among modern Garhwali stories published so before 1990.

Copyright@ Bhishma Kukreti, 25/6/2012
Notes on great story writers of regional languages; great story writer using dialects of Tihri Garhwal dialects in Garhwali writings; great story writers of Garhwali languages; great story writers of regional languages of Uttarakhand; great story writers of regional languages of mid Himalaya; great story writers of regional languages of Himalaya; great story writers of regional languages of North India; great story writers of regional languages of India; great story writers of regional languages of Indian subcontinent ; great story writers of regional languages of SAARC Countries ; great story writers of regional languages of South Asia; great story writers of regional languages of Asia to be continued…..
क्षेत्रीय भाषाओं के महान कहानीकार; गढ़वाली भाषा के महान कहानीकार; उत्तराखंड के क्षेत्रीय भाषाओं के महान कहानीकार; मध्य हिमालय के क्षेत्रीय भाषाओं के महान कहानीकार; हिमालय के क्षेत्रीय भाषाओं के महान कहानीकार;उत्तरी भारत के क्षेत्रीय भाषाओं के महान कहानीकार;भारत के क्षेत्रीय भाषाओं के महान कहानीकार;हिंदुस्तान के क्षेत्रीय भाषाओं के महान कहानीकार; भारतीय उप महाद्वीप के क्षेत्रीय भाषाओं के महान कहानीकार;सार्क देशीय के क्षेत्रीय भाषाओं के महान कहानीकार; दक्सिं एसिया के क्षेत्रीय भाषाओं के महान कहानीकार;एसिया के क्षेत्रीय भाषाओं के महान कहानीकार लेखमाला जारी .....

 

Sitemap 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22