Author Topic: Garhwali Dialect Words by Bhishma Kukreti -गढ़वाली शब्दकोष -भीष्म कुकरेती द्वारा  (Read 27054 times)

एम.एस. मेहता /M S Mehta 9910532720

  • Core Team
  • Hero Member
  • *******
  • Posts: 40,912
  • Karma: +76/-0
गढ़वाली शब्दकोष -भीष्म कुकरेती द्वारा
 
व्यक्ति अर आयु Person and Age
1- What is your age ? How old are you ?
तुमारी /तेरी उमर क्या च / क्या होली ?
2- I have just completed twenty five
बस अबी मीन पच्चीस साल पुरा करीन/ बस अब्बी मि पच्चीस सालौ होऊ
3- Are you older /younger than me ?
आप में से बड़ा/ ठुल्ला छन क्या ? आप में से कणसा छन क्या ?
4- I am bachelor
मि (अबी तलक ) अणब्यौ छौं
5- She is married
वींक ब्यौ हुयुं च
6- Who is there to be married in your family ?
आपक परिवार मा ब्योथा क्वा / को च ?
7- Kamla has two sons
कमला क द्वी नौन / लौड़ छन
8- What does your elder brother do ?
आपक भैजी क्या करदन ?
9- Where is your younger brother ?
आपक भुला कख छन /च ?
10- Gubra looks aged
गुबरा बुड्या दिखेंद / गुबरा जादा उमर क दिख्यांद
11- Do you all live together ?
क्या तुम सबि कट्ठा रौंदा ?
12- Yes ! yet , my uncles and father are not sepated
हाँ म्यार काका/बाड़ा (अर बुबा जी ) अबी तक नि बिगल़ेन
13- How many brothers- sister do you have ?
आप कति भै/ भाई बैणि छंवां ?
14- How many sisters do you have ?
आपक कति बैणि छं ?
15- His eldest brother lives separate
वैकु सबसे बडो भैजी अलग रौंदन/रौंद
16- My uncle is thirty years old
म्यार काका तीस सालौ छ्न
17- Your hair are grey
तू फूली गे / त्यार बाळ फूली गेन
18 Though , you are sixty year old but our health is fine
साठ साल क हूण पर बि आपक स्वास्थ्य अच्छु च
19- Your grand father runs faster than young boys
त्यार ददा जी जवानुं से बि तेज भागदन /भगदन
20 That who does not have beard and moustache , in Garhwali , he is called Nyaltu
जै मरद क दाड़ी मूंछ नि होंद वै तैं गढवाळी मा न्यल्तु बुल्दन
Copyright @ Bhishma Kukreti, Mumbai

एम.एस. मेहता /M S Mehta 9910532720

  • Core Team
  • Hero Member
  • *******
  • Posts: 40,912
  • Karma: +76/-0
गढ़वाली शब्दकोष -भीष्म कुकरेती द्वारा
August 22 at 6:03pm ·
गढ़वाली शब्दकोश (27)
खाड- दफनाने के लिए बनाया खड्डा
खाड भरनू – दफनाना
खडयोणु- दफनाना
खटकाण- मट्ठा की गंध
खुचणु- खुलना
खुचालीयाली – खोल दिया
खार - अनाज का माप ( २० दोण की एक खार )
खार्यो- बहुत सारा
खार खाणु- किसी से बहुत नाराज होना
खर्योणु- भागना जूते से पीट कर या राख फ़ेंक कर
खकोड़णु- घसीटना
खटकर्म- विभिन्न यत्न
खड़ाखड़ीं- खड़े खड़े, अचानक
खाब, खाब्डू- मुह
खान्दरा . खान्दा- आला
खुंडू- कुंद
खूनदयोणु- कुंद करना
खत या खतांक – घाव
खांदू लाणों- ताल मटोल करना
खांतडू- रजाई
खड- खर पतवार. कूड़ा
खग्वाली – हंसुली( गले का जेवर)
खांकर – पशुओ के गले में बंधने वाले घुंगरू
खबासिन- खवास , दासी
खन्द्रोल्नु- कुरेदना ,
खिटका – कस्ट
खाटोलु – खटोला
खिल्पत- खिलखिला कर हँसना, प्रसन्न मुद्रा में
खितडक – अकस्मात मृदू हास
खिकताट – रह रह कर हसना
खिकोला - कहकहे (उन्मुक्त हंसी )
खाती – अर्जुन का एक उपनाम,
खनखल- दुष्ट, उच्रन्खल
खंख्ल्यो- उछरन्ख्लता
खयेणु- लड़ना , कुत्ते बिल्लियों का आपसे में लड़ना
खंदयापाडू – अलग होना , मतभेद होना
खरोड़नु – नुकीली वस्तु से कुरेदना , निशाँ बनाना
खपरु – खप्पर
खोपरी – सर
तेरो खोपरो- तेरा सर ( एक गाली)

https://www.facebook.com/bhishmkukreti/?hc_ref=ARSVD1aa_GXOH1W6CPMmtOlhXAz98cVlIFibrB33t1yFqx2dLMVWtZiYdS4uU2xgV3g

एम.एस. मेहता /M S Mehta 9910532720

  • Core Team
  • Hero Member
  • *******
  • Posts: 40,912
  • Karma: +76/-0
गढ़वाली शब्दकोष -भीष्म कुकरेती द्वारा
 
गढ़वाली शब्दकोश (26)
उनाणेउ - अंगड़ाई लेना
उक बक - बकवास
उबड णु - प्रकट होना, मिलना
उबड़ओउणु - प्रकट करना, मिलाना
उच्छी - थोड़ा ,
उरिण - ऋण से मुक्त होना
उछरन्ख्ल - खल, दुष्ट ,
उजाड़ - ध्वस्त, बीराना ,
उजाड़ जानू- अपने मवेशी का किसी दुसरे के खेत में चरने जाना/, उजाड़ खाना
उजड़ नु - ध्वस्त होना होना
उजाड़ नु - ध्वस्त करना , गिरना
उब्जक्क - उज्बक्क
उजलु - ऊजला , गोरा , सफ़ेद
उठ ओउणु - उठाना
उण इ - इधर
उगाणु - सूजना
उगालू- सूज जाएगा
उक्सांसी - साँसों का फूलना /उखड़ना
उसकारा - ठंडी साँसे/ आहें
उखड - उसर भूमि
उखड़ी फसल - उसर भूमि में की जाने वाली कहती जो केवल वर्षा पर आधारित हो।
उखडीगे - उखड गया
उदमातेणु - उदमत्त होना
उड़न- उपण - उलट पलट करना
उदड णु - खोद कर निकलना, चीजो को , पुराणी बातों को
उगल छ ओउणु - मेल को रगड़ कर साफ़ करना, उगाल यानी उबट न से
उलार - उल्लास
उपोउनु - झंझट पैदा करना
उज्र - असहमति , ऐतराज
उफ्फलडा - फुन्सिया
उबां - ऊपर
उदं आ - नीचे

एम.एस. मेहता /M S Mehta 9910532720

  • Core Team
  • Hero Member
  • *******
  • Posts: 40,912
  • Karma: +76/-0
गढ़वाली शब्दकोष -भीष्म कुकरेती द्वारा
August 20 at 12:09pm ·
गढ़वाली शब्दकोश (25)
कव्वरोलि - अफरातफरी
कल्दार - रुपये /रुपया
किल्ला /किल्लु - पशु बाँधने का खूंटा
कित्लू /कित्ल्डू - केचुवा
कित्लु - केतली (चाय बनाने का बर्तन )
कखरेनो - किनारा करना / किनारे करना
कबरेणो - भूरे रंग का
कुतराण - सूती कपडे के जलने की गंध
कुतरेंन्डू - कपडे का टुकड़ा जो आग सुलगाने या जलने के लिए प्रयोग होता है.
कूल (गूल)- पानी की नहर
कुटलु - गुड़ाई, निराई का औजार / इसका हत्ता लकड़ी का होता है जिसे जाड़आ कहते है तथा फल लोहे का होता है
कताड़नु - फैलाना (जैसे मुह )
करड़ी - सख्त
कॉलू - मुर्ख /सीधा
कोर्नु - खोदना ,मन की बातें की बातें खोद खोद कर पूछना
कुलैं - चीड का पेड़
कन्दूड़ - कान
कनागू - कान का मैल
किल्लांक /किल्ल्कार - किलकारी
कुश्नु - बर्तन साफ़ करने के लिए प्रयुक्त कपड़ा या घास
कोंग्लू - कोमल
कड़पट /खड़बट - अशक्त
कोंप्लू - कोंपल
कुरेडी /कुरै - कोहरा/धुंध
कुटम दारी - परिवार
कै -बै /काई -बाई - जल्दी
कौथिक/कौतिग (थअळ )- मेला
किसाण - किसान का बिगड़ा हुआ रूप जो कुशल व्यक्ति /खेतिहर की लिए प्रयोग होता है
कौंराक - शिकायत /या नाराजगी प्रकट करना
कुड़बाकि - दुर्भासी (बुरा बोलने वाला)
किरपणया - कमजोर
कुबेर - कुबेर धन के देवता
कुबेर- जो अच्छा समय न हो
कोठार - अन्न भंडारण के लिए लकड़ी के बक्शे
काणसु /काणसो / काणसी - छोटा /छोटी
कठगळ -लकड़ियों का ढेर

एम.एस. मेहता /M S Mehta 9910532720

  • Core Team
  • Hero Member
  • *******
  • Posts: 40,912
  • Karma: +76/-0
गढ़वाली शब्दकोष -भीष्म कुकरेती
 
गढ़वाली शब्दकोश (24)
कोणेठु - कोना ( कमरे में चूल्हे के पास की जगह )
करदोड़ - करधनी (बच्चों की कमर में बाँधा जाने वाला काला धागा )
किस्वाली- गेहूं और जौ की बाल के तीखे रोयों (किसों ) के चुभने से होने वाली खुजली
कोउजालू , या कौधालू - गदला (मिटटी वाला ) पानी
कब्तोलुनु - पानी या किसी अन्य द्रव्य को हाथ दाल कर गदला करना
कन्द्वारा- कान द्वारा सुनना ( छिपकर किसी की बात सुनना )
कुत्काली- गुदगुदी
कुलवा - बुरी आदत
कणताणु - खीजना
कलोड़ी - कम उम्र की धुद्हरू गाय
कालोडू - कुछ अधिक उम्र की धुद्हरू गाय (ढा न्गी - बूढ़ी गाय)
कलदार - रूपया (चांदी का)
कु टया री -/कुटरी - पोटली
कन्योणु - खुजलाना
कम सल्ली - कुलहीन
किठाणेणू - रोते रोते आवाज बंद होना
कल्पणु - कल्पना करना की सामने वाले के पास जो वास्तु या खान है वो काश हमारे पास होता
कुटकी - पांच उँगलियों के बीच की जगह
कौंल - कमल
कम्तैश - कमी
कुमनखि - बुरा आदमी
कतै - बिलकुल
कति - कितना
कत्नु - कितना
काखड़ी - खीरा
काकर -लकड़ी रखने के लिए बनायी गयी परछत्ती
कौन्खाण - अनाज के सील जाने पर आने वाली बू
किड्कताल - कडकडाहट (बिजली की )

एम.एस. मेहता /M S Mehta 9910532720

  • Core Team
  • Hero Member
  • *******
  • Posts: 40,912
  • Karma: +76/-0
गढ़वाली शब्दकोष -भीष्म कुकरेती द्वारा
 
गढ़वाली शब्दकोश (23)
ल्वार- ड्रैगन फ्लाई
उपाना- पिस्सू
पिटन्गा- कुदक्कड कीड़ा
जोग्णी- जुग्नू
भौंर - भौंरे
पोतल- तितली , शलभ
म्यनडखु- मेंढ़क
गोबिल्डू- घोगा
पगरा- एक कीड़ा
मोळकीडू- केचुआ
कितलडू – केचुआ
भूईन्करो- सांप
गुरों - सांप
कीडू- सांप
सर्प- सांप
बिच्छी – बिच्छु
बिरालू - बिल्ली
कुकर- कुत्ता
छोलो - कुत्ता
खजीर- खजीर
सलोउ – टिड्डी ( ळ वाला ल)
मलेओ- कबूतर
कुख्डू – मुर्गा
मिर्ग - हिरन
जडोऊ - बारहसिंगा
सरों – एक प्रकार का हिरन
कस्तुरा - कस्तुरी मिर्ग
घोल्ड – एक प्रकार का हिरन
काखड- एक प्रकार का हिरन
बांदर- बन्दर
गोणी- लंगूर
भैंसु – भैंस (थोरडी, पौणदी, ढांगी )
बाग़ी- नर भैंसा (बगेटा, बेला)
चौंरगाय- याक
गौडी- गाय (आयु के हिसाब से बाछरी, कलोड़ी, ढांगी भी प्रयुक्त होते हैं )
बळद- बैल
बोट्गा- कमउम्र बैल
बअड- बछड़ा
सांड- सांड
बाखरी- बकरी ( आयु के हिसाब से चेनखी, पठोली)
बोगटया या बोगठ्या - बकरा
ढेबरी- भेड़
खाडू - नर भेड़ (मेढ़ा)
चौसिंग्या खाडू – चार सींगो वाला मेढा
सुन्ग्रयाडू- सुअरों का स्थान
गोठ- गायों का स्थान
खरक- भैसों का स्थान

एम.एस. मेहता /M S Mehta 9910532720

  • Core Team
  • Hero Member
  • *******
  • Posts: 40,912
  • Karma: +76/-0
गढ़वाली शब्दकोष -भीष्म कुकरेती द्वारा
August 16 at 10:51am ·

गढ़वाली शब्दकोश (22)
गढ़वाली और कुमाउनी भाषा के कुछ शब्द मिलते है। ये शब्दकोष ग्रामीण छेत्रों में रहने वाले लोगो से आप तक पहुचाये जा रहे है। और यदि इन शब्दो में किसी प्रकार का फेरबदल है तो आप हमें सुझाव भी अवश्य दे, जिससे इनमे सुधार किया जा सके।
कुछ कुमाऊँनी क्रिया शब्द
१. अलबलाट :- जल्दीबाजी
२. इतराट :- ओछापन
३. कचकचाट :- व्यर्थ बोलना
४. कुकाट :- बहुत ज्यादा बोलना
५. खितखिताट :- जोर से हँसना
६. चिचाट :- डर कर चिल्लाना
७. चिङचिङाट :- व्यर्थ का क्रोध
८. छलबलाट :- इतराना
९. टिटाट। :- जोर-जोर से रोना
१०. टपटपाट :- लगातार टपकना/कुछ खाने की लगातार इच्छा होना
११. तरतराट :- लगातार एक धारा के रूप में बहना
१२. थरथराट :- डर/कमजोरी के कारण पाँव काँपना
१३. दल्दिराट :- दरिद्रता प्रकट करना
१४. धकधकाट :- डरना
१५. नौराट :- कराहना
१६. बलबलाट :- उच्छृखलता
१७. बिलबिलाट :- दर्द के कारण रोना
१८. भिभाट :- जोर-जोर से रोना
१९. भुभाट :- जोर की आवाज
२०. मचमचाट :- मन्द स्वर में लगातार बोलना
२१. मणमणाट :- लगातार बोलना
२२. सकपकाट :- घबराजाना
२३. सकसकाट :- अधिक रोने के कारण साँस लेने में दिक्कत होना
२४. सुसाट :- हवा चलने की आवाज
२५. लटपटाट :- समय बर्बाद करना
२६. लरबराट। :- हङबङी

https://www.facebook.com/bhishmkukreti/?hc_ref=ARSVD1aa_GXOH1W6CPMmtOlhXAz98cVlIFibrB33t1yFqx2dLMVWtZiYdS4uU2xgV3g

एम.एस. मेहता /M S Mehta 9910532720

  • Core Team
  • Hero Member
  • *******
  • Posts: 40,912
  • Karma: +76/-0
गढ़वाली शब्दकोष -भीष्म कुकरेती द्वारा

August 10 at 1:04pm ·

गढ़वाली शब्दकोश (21)

गढ़वाली में प्रश्नवाचक वाक्य
गढ़वाली में वैसे तो कुछ प्रचिलित शब्द है प्रश्नवाचकों के तौर पर उपयोग होने के लिए ,पर फिर भी उनमें क्षेत्रीय अंतर आ ही जाता है इसीलिए उन सभी की सूची यहाँ दी जा रही है उनके हिंदी पर्याय के साथ,ध्यान रहे कि क्रमवार सबसे प्रचिलित शब्द सबसे पहले है :
क्यों : किलै /क्यो
कब : कैबेर/कैबर/कब
कैसे : कन/ कनकै/कन्क्वै
कितने : कतका/कतुक/कतना
कौन : को
कहाँ : कख
किसलिए : किलै
किधर : कनै/कन्है
वाक्य प्रयोग :
आपका नाम क्या है ?
तुमर नौ क्या च ?
आप कहाँ रहते हैं ?
तुम कख रह्न्दो ?
आप कैसे जाते हो ?
तुम कनकै जंदो ?
वो कौन है ?
वो को च ?
तू कब सोयेगा ?
तु कैबेर सेल ?
कितने आदमी थे ?
कतका आदिम छा ?

एम.एस. मेहता /M S Mehta 9910532720

  • Core Team
  • Hero Member
  • *******
  • Posts: 40,912
  • Karma: +76/-0
गढ़वाली शब्दकोष -भीष्म कुकरेती द्वारा
 
गढ़वाली शब्दकोश (27)

खाड- दफनाने के लिए बनाया खड्डा
खाड भरनू – दफनाना
खडयोणु- दफनाना
खटकाण- मट्ठा की गंध
खुचणु- खुलना
खुचालीयाली – खोल दिया
खार - अनाज का माप ( २० दोण की एक खार )
खार्यो- बहुत सारा
खार खाणु- किसी से बहुत नाराज होना
खर्योणु- भागना जूते से पीट कर या राख फ़ेंक कर
खकोड़णु- घसीटना
खटकर्म- विभिन्न यत्न
खड़ाखड़ीं- खड़े खड़े, अचानक
खाब, खाब्डू- मुह
खान्दरा . खान्दा- आला
खुंडू- कुंद
खूनदयोणु- कुंद करना
खत या खतांक – घाव
खांदू लाणों- ताल मटोल करना
खांतडू- रजाई
खड- खर पतवार. कूड़ा
खग्वाली – हंसुली( गले का जेवर)
खांकर – पशुओ के गले में बंधने वाले घुंगरू
खबासिन- खवास , दासी
खन्द्रोल्नु- कुरेदना ,
खिटका – कस्ट
खाटोलु – खटोला
खिल्पत- खिलखिला कर हँसना, प्रसन्न मुद्रा में
खितडक – अकस्मात मृदू हास
खिकताट – रह रह कर हसना
खिकोला - कहकहे (उन्मुक्त हंसी )
खाती – अर्जुन का एक उपनाम,
खनखल- दुष्ट, उच्रन्खल
खंख्ल्यो- उछरन्ख्लता
खयेणु- लड़ना , कुत्ते बिल्लियों का आपसे में लड़ना
खंदयापाडू – अलग होना , मतभेद होना
खरोड़नु – नुकीली वस्तु से कुरेदना , निशाँ बनाना
खपरु – खप्पर
खोपरी – सर
तेरो खोपरो- तेरा सर ( एक गाली)

https://www.facebook.com/bhishmkukreti/?hc_ref=ARSVD1aa_GXOH1W6CPMmtOlhXAz98cVlIFibrB33t1yFqx2dLMVWtZiYdS4uU2xgV3g

एम.एस. मेहता /M S Mehta 9910532720

  • Core Team
  • Hero Member
  • *******
  • Posts: 40,912
  • Karma: +76/-0
हंगरी के मुहावरे अर गढ़वळि पखाणा
-
संकलन - भीष्म कुकरेती
--
१- हंगरी मुवावरा - Ajándék lónak ne nézd a fogát- Don’t look at the tooth of a gift horse’---दानौ घ्वाड़ाक दांत नि दिखदन
गढ़वळि मिसल - मुकदानै बाछी दांत नि दिखदन
२- हंगरी मुवावरा -Bagoly mondja verébnek, hogy nagyfejű:‘An owl says to a sparrow that they have a big head’--उळकाण घिंडुड़ी बुल्दु बल तुम घिंडुड्यूं मुंड बड़ हूंदन।
गढ़वळि पखाणा -गूणी बांदरौ बुल्द बल त्यार पूंच लम्बो च।
३- हंगरी मुवावरा -Bolond lyukból bolond szél fúj: ‘Foolish wind blows out of a foolish hole’,---मुर्ख दुंळ से मूर्ख हवा इ आली
गढ़वळि पखाणा - अड़ाई पड़ाई जाट सोळ दुनि आट
४ -हंगरी मुवावरा -Ég és föld a különbség (köztük) / sometimes used as ‘Ég és föld’: ‘The difference between them is like that between sky and earth’- जमीन असमानौ अंतर
गढ़वळि पखाणा -कख राजा की राणी कख मंगतू की काणी
५- हंगरी मुवावरा -Egyik kutya, másik eb: ‘One is a dog, the other is a hound- एक कुत्ता च त दूसर शिकारी कुत्ता
गढ़वळि पखाणा - एक रग त दुसर ठग , एक नागनाथ त दुसर सांपनाथ
६- हंगरी मुवावरा -Eső után köpönyeg: ‘After rain (comes) raincoat’, meaning a solution or advice is too late सहायता या सलाह देर से पौंचण
गढ़वळि पखाणा - जब तौली बौगी , तब आयी अकक्ल ,
काम बिगड़नो बाद बैशाखु बाडा याद आयी
, बरात गे गंगा पार , मांगळ लगा गंगा वार
७- हंगरी मुवावरा -Ki mint veti ágyát, úgy alussza álmát: ‘As one makes their bed, so they sleep/have their dreams’ जन करिल तन भरिल
गढ़वळि पखाणा -जन ब्वेली तन लैली , दीन्यूं पौण , बूत्यूं लौण
८- हंगरी मुवावरा -Nem esik messze az alma a fájától: Same as the English saying ‘The apple does not fall far from the tree’- ब्वे बाबु ( गुण )पर जाण
गढ़वळि पखाणा - जन मयेड़ी तन जयेड़ी
९- हंगरी मुवावरा -Többet ésszel, mint erővel: ‘One should do more by wisdom than by force’ काम शुरू करण से पैल सुचण
गढ़वळि पखाणा - पैल आंकी तब मारी फांकी
१०- हंगरी मुवावरा -Ki korán kel, aranyat lel: ‘Who gets up early will find gold’ , सुबेर बिजण वळ तै सोना मिल्दो
गढ़वळि पखाणा -समनार्थी - सरा दिन से लटक स्याम दैं पाणी अटक
११- हंगरी मुवावरा -Ki korán kel, aranyat lel: ‘Who gets up early will find gold’ एक तीरन द्वी निसाण
गढ़वळि पखाणा - भणजा बौणिक जीमण बि खाइ पिठै बि पाइ
१२ -हंगरी मुवावरा -Ha a hegy nem megy Mohamedhez, Mohamed megy a hegyhez.If the mountain will not come to Mohammed, Mohammed must go to the mountain.परिस्थिति अनुसार काम करण
गढ़वळि पखाणा -जनि बाजु बाजल तनि नाचला
१३- हंगरी मुवावरा -Madarat tolláról, embert barátjáról.A man is known by the company he keeps
गढ़वळि पखाणा - मौ पछ्यण देखिक , आदिम पछ्यण दगुड़ देखिक
१४- हंगरी मुवावरा -Mindenki a maga szerencséjének kovácsa, Everyone's the blacksmith of their own fate.हरेक अपण भाग्यौ ल्वार च
गढ़वळि पखाणा - मनिख भागन ना कर्मुंन खांद
१५- हंगरी मुवावरा -Nem zörög a haraszt, ha a szél nem fújja.There's no smoke without fire. जख धुंआ तख आग
गढ़वळि पखाणा - जख हील तख घौड़
-
-
संदर्भ -Hungarian proverbs, Wikipedia
अरविन्द पुरोहित , Beena बेंजवाल , गढ़वाली हिंदी शब्दकोश
सुधीर बर्त्वाल , आणा भ्वींणा

 

Sitemap 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22